Dư luận Mỹ xôn xao trước thông tin gần 100.000 nhân viên liên bang đồng loạt từ chức trong một ngày, khiến mạng xã hội dấy lên tin đồn về một “cuộc thanh lọc bí ẩn” bên trong chính phủ.
Người biểu tình phản đối các đợt cắt giảm của chính quyền Mỹ đối với Cơ quan Quản lý Khí quyển và Đại dương Quốc gia Mỹ (NOAA) vào tháng 3-2025 tại Silver Spring, bang Maryland – Ảnh: GETTY IMAGES
Dư luận nghi vấn “cuộc thanh lọc bí ẩn”
Vào cuối tháng 9, một loạt báo cáo lan truyền cho rằng khoảng 100.000 nhân viên liên bang Mỹ đã đồng loạt từ chức trong cùng một ngày, gây ra nhiều hoang mang và đồn đoán về nguyên nhân của cuộc “ra đi” hàng loạt này.
Một số bài đăng trên mạng xã hội mô tả sự việc như một hành động đột ngột và bất thường. Trong đó, một bài viết trên X đạt hơn nửa triệu lượt xem nghi vấn: “Đây là một cuộc thanh lọc có kèm theo tấm séc. Đã có chuyện xảy ra bên trong chính phủ”.
Nhiều tài khoản khác trên X, Facebook và Reddit cũng lặp lại cách diễn giải này, cho rằng Chính phủ Mỹ đang che giấu điều gì đó.
Tuy nhiên, theo tổ chức kiểm chứng tin tức Snopes, con số này hoàn toàn chính xác nhưng bị suy diễn sai lệch.
Thực tế, sự kiện này không hề đột ngột như cách cộng đồng mạng Mỹ diễn giải mà nằm trong kế hoạch đã được chuẩn bị từ nhiều tháng trước của chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump.
Theo đó, những người này đã đồng ý từ chức từ nhiều tháng trước trong khuôn khổ Chương trình Deferred Resignation Program – DRP (tạm dịch: Chương trình Từ chức Hoãn lại).
Chương trình DRP là gì?
Ra mắt đầu năm 2025, chương trình DRP cho phép một số nhân viên liên bang tự nguyện từ chức theo lộ trình: trước tiên họ nghỉ phép hành chính có lương, chuyển giao công việc cho đồng nghiệp, vẫn nhận đủ lương và phúc lợi, sau đó mới chính thức chấm dứt hợp đồng.
Theo Văn phòng Quản lý Nhân sự Liên bang Mỹ (OPM), tổng cộng 154.000 nhân viên đã đăng ký tham gia, trong đó khoảng 103.000 người chính thức kết thúc công việc ngày 30-9 – thời điểm trùng với kết thúc năm tài khóa liên bang. Phần còn lại dự kiến sẽ rời đi dần trước khi năm 2025 kết thúc.
Trong một email OPM gửi nhân viên hôm 28-1 được công khai trên website OPM, chương trình được mô tả là cách bảo đảm “sự ra đi công bằng và có thể diện”.
Cụ thể, nhân viên tham gia chương trình này vẫn sẽ được giữ nguyên lương và phúc lợi bất kể khối lượng công việc hằng ngày, đồng thời được miễn mọi nghĩa vụ làm việc trực tiếp cho đến 30-9-2025, thậm chí được khuyến khích rời đi sớm hơn, tìm công việc mới hoặc đi du lịch trong thời gian nghỉ phép.
Vì sao có số liệu 100.000 và 154.000 khác nhau?
Ngoài ra, nhiều nguồn báo chí đưa ra con số khác nhau về lượng nhân viên từ chức (100.000 hoặc 154.000) khiến dư luận hoang mang.
Ví dụ, trong khi nhiều tờ báo như Guardian đưa tin ngày 29-9 rằng hơn 100.000 người rời đi và gọi đây là “sự kiện từ chức tập thể lớn nhất trong lịch sử Mỹ”, các hãng tin như Reuters hay báo Washington Post lại nhắc đến con số 154.000.
Snopes cho biết nguyên nhân nằm ở cách OPM công bố số liệu. Giám đốc OPM Scott Kupor từng khẳng định cả hai con số trong các cuộc phỏng vấn: 154.000 người đã đăng ký DRP, nhưng trong số đó chỉ khoảng 100.000 người chọn ngày 30-9 làm mốc chấm dứt công việc.
Chính sự khác biệt này khiến báo chí đưa ra những số liệu không đồng nhất.
Ông Kupor cũng ước tính tổng lực lượng lao động liên bang sẽ còn tiếp tục giảm đến 300.000 người trong năm 2025, bao gồm người tham gia DRP, nhân viên thử việc bị giảm biên chế, các trường hợp buộc thôi việc, và những chương trình nghỉ hưu tự nguyện khác.
Tóm lại, cuộc “ra đi” của hơn 100.000 nhân viên liên bang Mỹ trong cùng một ngày không phải là biến động bất ngờ, càng không phải “bí ẩn chính trị” như cách diễn giải của cộng đồng mạng.
Thực tế đây là kết quả của một chính sách có chủ đích, được chuẩn bị trước hàng tháng trời với mục tiêu thu hẹp bộ máy chính phủ theo định hướng Tổng thống Trump.
Dù vậy, quy mô cắt giảm này vẫn được xem là lớn chưa từng có trong lịch sử Mỹ, đánh dấu sự thay đổi mạnh mẽ trong cấu trúc nhân sự liên bang và để lại nhiều câu hỏi về tác động lâu dài đối với hoạt động của chính phủ.
